1. Tổng quan về thuốc ức chế xanthine oxidase
Thuốc ức chế xanthine oxidase là nhóm thuốc quan trọng trong điều trị bệnh gout, giúp giảm nồng độ acid uric trong máu, từ đó ngăn ngừa các cơn gout cấp và biến chứng do lắng đọng tinh thể urat. Hai loại thuốc phổ biến nhất trong nhóm này là Allopurinol và Febuxostat.
Cơ chế hoạt động
- Xanthine oxidase là enzyme tham gia vào quá trình chuyển hóa purin thành acid uric.
- Allopurinol và Febuxostat hoạt động bằng cách ức chế enzyme này, làm giảm sản xuất acid uric trong cơ thể.
2. Công dụng của Allopurinol và Febuxostat
Allopurinol
✅ Điều trị và phòng ngừa bệnh gout mạn tính.
✅ Ngăn ngừa sỏi thận do acid uric.
✅ Điều trị tăng acid uric máu ở bệnh nhân ung thư đang hóa trị.
✅ Dùng cho bệnh nhân có nguy cơ lắng đọng tinh thể urat.
Febuxostat
✅ Điều trị tăng acid uric ở bệnh nhân gout mạn tính.
✅ Thay thế Allopurinol khi bệnh nhân không dung nạp hoặc dị ứng.
✅ Hiệu quả vượt trội hơn Allopurinol ở liều thấp.
3. Liều dùng và cách sử dụng
Allopurinol
- Người lớn:
- Liều khởi đầu: 100 mg/ngày.
- Liều duy trì: 200 – 600 mg/ngày, chia 1 – 3 lần.
- Liều tối đa: 800 mg/ngày.
- Người suy thận: Điều chỉnh liều theo mức lọc cầu thận (eGFR).
- Cách dùng: Uống sau ăn, kết hợp uống nhiều nước (2 – 3 lít/ngày) để giảm nguy cơ sỏi thận.
Febuxostat
- Người lớn:
- Liều khởi đầu: 40 mg/ngày.
- Liều duy trì: 40 – 80 mg/ngày.
- Liều tối đa: 120 mg/ngày.
- Người suy thận nhẹ – trung bình: Không cần chỉnh liều.
- Cách dùng: Uống 1 lần/ngày, không phụ thuộc vào bữa ăn.
4. Tác dụng phụ thường gặp
Allopurinol
- Thường gặp: Phát ban, ngứa, đỏ da; Buồn nôn, tiêu chảy; Tăng men gan.
- Hiếm nhưng nguy hiểm:
- Hội chứng quá mẫn Allopurinol (AHS): sốt, tổn thương gan, viêm thận, nổi mụn nước nghiêm trọng.
- Hội chứng Steven-Johnson: da bong tróc, đe dọa tính mạng.
- Lưu ý: Kiểm tra gen HLA-B*5801 trước khi dùng, đặc biệt ở người châu Á (nguy cơ dị ứng cao).
Febuxostat
- Thường gặp: Buồn nôn, tiêu chảy; Tăng men gan nhẹ; Đau khớp, nhức đầu.
- Hiếm nhưng nguy hiểm:
- Tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ (ảnh hưởng tim mạch).
- Suy gan nếu dùng kéo dài không được kiểm soát.
5. So sánh Allopurinol và Febuxostat
| Tiêu chí | Allopurinol | Febuxostat |
|---|---|---|
| Cơ chế hoạt động | Ức chế cạnh tranh xanthine oxidase | Ức chế chọn lọc xanthine oxidase |
| Liều dùng | 100 – 800 mg/ngày | 40 – 120 mg/ngày |
| Hiệu quả | Tốt, cần tăng liều dần | Mạnh hơn ở liều thấp |
| Tác dụng phụ chính | Dị ứng da nghiêm trọng | Nguy cơ tim mạch |
| Suy thận | Cần chỉnh liều | Không cần chỉnh liều |
Chọn thuốc nào?
- Nếu không có bệnh thận: Ưu tiên Allopurinol.
- Nếu dị ứng Allopurinol hoặc có bệnh tim mạch: Chuyển sang Febuxostat.
- Nếu bệnh thận nặng: Cẩn trọng với Allopurinol, ưu tiên Febuxostat.
6. Tương tác thuốc
Allopurinol
- Thuốc lợi tiểu (furosemide): Tăng nguy cơ độc tính.
- Thuốc ức chế ACE (captopril): Tăng nguy cơ phản ứng quá mẫn.
- Thuốc chống đông (warfarin): Tăng hiệu quả chống đông, cần theo dõi INR.
Febuxostat
- Thuốc chuyển hóa qua gan (theophylline, azathioprine): Tăng nồng độ thuốc trong máu.
7. Chống chỉ định
- Allopurinol: Dị ứng nặng, hội chứng quá mẫn, người mang gen HLA-B*5801.
- Febuxostat: Bệnh tim mạch nặng, dùng chung theophylline hoặc azathioprine.
8. Hướng dẫn sử dụng trong các trường hợp đặc biệt
- Phụ nữ mang thai: Allopurinol có thể dùng nếu cần thiết, Febuxostat chưa đủ dữ liệu an toàn.
- Phụ nữ cho con bú: Cả hai thuốc đều bài tiết qua sữa mẹ ở mức độ thấp, cần cân nhắc.
- Bệnh nhân cao tuổi: Nhạy cảm hơn với tác dụng phụ, nên bắt đầu với liều thấp.
9. Theo dõi và đánh giá hiệu quả điều trị
- Nồng độ acid uric máu: Mục tiêu dưới 6 mg/dL.
- Tần suất cơn gout: Giảm số lần và mức độ nặng là dấu hiệu hiệu quả.
- Xét nghiệm định kỳ: Kiểm tra men gan và chức năng thận khi dùng lâu dài.
10. Kết luận
- Allopurinol và Febuxostat là hai thuốc ức chế xanthine oxidase hiệu quả trong kiểm soát bệnh gout mạn tính.
- Allopurinol phổ biến hơn nhưng cần thận trọng với nguy cơ dị ứng. Febuxostat hiệu quả cao hơn nhưng cần theo dõi nguy cơ tim mạch.
- Lựa chọn thuốc phù hợp cần dựa trên tình trạng sức khỏe cá nhân và luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
11. Nguồn tham khảo
- Hướng dẫn điều trị gout của Hội Thấp khớp học Hoa Kỳ (ACR) 2020.
- Thông tin từ FDA về Allopurinol và Febuxostat.
🔗 Xem thêm: Chế độ ăn uống giúp kiểm soát bệnh gout.
